Programma 6 Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening

De gemeente Overbetuwe wordt, net als alle andere gemeenten in Nederland, geconfronteerd met grote veranderingen op het gebied van het Sociaal Domein (de verzamelterm voor de gemeentelijke verantwoordelijkheid op het gebied van zorg en welzijn, werk en inkomen en 'maatschappelijke' ondersteuning, neergelegd in de WMO, de Jeugdwet en de Participatiewet).  De eerste jaren hebben we ingezet op een soepele 'transformatie', zodat inwoners geen last zouden ondervinden van alle veranderingen. Inmiddels ligt de officiële overheveling van de verantwoordelijkheden bijna vier jaar achter ons en is de focus verschoven naar de 'transformatie'.  Hiermee bedoelen we dat we richting willen geven aan een maatschappelijke verandering, die nodig is om zorg en ondersteuning ook op de lange termijn toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief goed te houden.

We streven hiertoe naar een samenleving waar inwoners elkaar ondersteunen, hun eigen kracht en die van hun netwerk optimaal benutten en naar vermogen kunnen meedoen. Dit betekent dat inwoners die behoefte hebben aan zorg of ondersteuning, nog steeds kunnen rekenen op hulp vanuit de gemeente. Maar het betekent ook dat we inwoners helpen om hun eigen kracht te versterken. En dat we investeren in laagdrempelige (algemene) voorzieningen. Op het gebied van werk en inkomen staat het meedoen naar vermogen centraal. Uitgangspunt is dat inwoners die kunnen werken, het beste af zijn als ze in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Als zij daarbij ondersteuning nodig hebben, geeft de gemeente die. Inwoners die (nog) niet kunnen werken, participeren op een andere, passende manier. Als werken (nog) niet tot de mogelijkheden behoort, mogen inwoners rekenen op financiële ondersteuning door de gemeente.

Kernenbeleid / participatie
We leven in een landelijke woonomgeving met het comfort van de dorpsgemeenschap waar je weet dat je er toe doet en het verschil kunt maken. De gemeente wil een partner zijn die krachtige kernen faciliteert door bewoners, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven onderling te verbinden en door bewonersinitiatieven te begeleiden. Samen maken wij in Overbetuwe krachtige kernen.

Transformatieagenda 2017 - 2019	2017
Beleidsplan Sociaal Domein 2017 - 2021	2017
Werken met kernteams: Leidende principes	2016
Transformatieprogramma en -agenda 2015 - 2017	2015
Beleidsplan 2015 - 2017	2014
Kaderstellende nota voor de decentralisaties	2013
Sociaal Maatschappelijke Visie	2013
Nota Wonen-Zorg-Welzijn 2011-2015	2012
Ruimte voor de Jeugd	2010
Wonen en leven	2008

Sociaal domein
Vanaf 2015 werkt Overbetuwe aan de invulling van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet. Hiermee is een stevige basis gelegd van maatschappelijk voorzieningen voor de inwoners. De transformatie van het Sociaal Domein is de volgende uitdaging. De komende vier jaar is de inzet erop gericht om zorg, ondersteuning en participatie dichtbij, betaalbaar, bereikbaar en kwalitatief nog beter te organiseren. Vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunen en betrekken wij in het sociale netwerk van inwoners. Behalve de systemen (‘hoe’) is ook de inhoud van de voorzieningen (‘wat’) voor ons belangrijk. Met ‘wat’ bedoelen we in dit geval passende vormen van ondersteuning, zorg of participatie. Accenten voor jeugdhulp (incl. jongvolwassenen van 18 tot 23 jaar) zijn onder andere preventie en het investeren in het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende organisaties die hulp en ondersteuning bieden (PNL-post 41).

Voor inwoners die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van een uitkering (Participatiewet) willen we zowel inzetten op re-integratie als op passende vormen van participatie. We hebben daarbij zowel oog voor inwoners die al lange tijd een uitkering ontvangen als statushouders. In regionaal verband wordt gewerkt aan het realiseren van een gezamenlijke uitvoering vanaf 2022 van het beschermd wonen. Voor de Jeugdwet, Participatiewet, WMO en de uitvoering van de ‘oude welzijnstaken’ geldt dat we een integrale aanpak voorstaan. Daar moet uiteraard onze uitvoering en inrichting van het sociaal domein op worden ingericht.

Voorzieningen op maat voor levendige dorpen/goede leefomgeving
Een goede leefomgeving met voorzieningen op maat benaderen wij gebieds- of kerngericht. De behoefte en het zelf organiserend vermogen van inwoners in en buiten de kernen is hierbij leidend. We kiezen daarom voor differentiatie per kern. We zijn flexibel en toekomstbestendig (om in te kunnen spelen op o.a. demografische ontwikkelingen). We investeren minder in gebouwen en meer in activiteiten. Juiste verwachtingen tussen gemeente en inwoners/maatschappelijke partijen zijn essentieel om kern- of gebiedsgericht samen te werken. Vooraf moet helder zijn wat de mate van invloed en inspraak van deelnemers is. Een mogelijke vorm is bijvoorbeeld ‘right to challenge’ waarmee inwoners werkzaamheden zelf op kunnen pakken, om (met meer lokale kennis en -netwerk) een hogere kwaliteit te verkrijgen. We investeren in integrale gebiedsplannen waarin we met maatschappelijke partijen en inwoners ambities voor de kernen vormgeven. Om een succesvolle start te kunnen maken met gebiedsgericht werken, willen we in 2018 een onderzoek laten uitvoeren, waarin inwoners en organisaties worden betrokken die met gebiedsgericht werken te maken gaan krijgen. Samen ontwikkelen we een passende werkwijze met een stevige rol voor de kernenadviseurs.
Middelen: zie PNL-post 57.

Speerpunt 03: Passende inrichting Sociaal Domein
De komende anderhalf jaar gaan wij intensief bouwen aan een organisatiemodel, dat op een aantal punten afwijkt van de huidige organisatievorm. De verwachting is dat deze nieuwe organisatievorm op 1 januari 2020 gereed is. Om deze doelen te bereiken gaan wij de inrichting en uitvoering van het sociaal domein doorontwikkelen. Concreet door:
1. Het verder vorm geven van de 1-loket-gedachte
2. Verdere professionalisering van de kernteams
3. Het samenspel met de maatschappelijke partners op een nieuwe manier vorm te geven.

Bij de uitvoering van deze voornemens houdt de gemeente telkens voor ogen dat hierbij de inwoner, het gewone leven en daarmee de menselijke maat centraal moeten staan. De doorontwikkeling heeft gevolgen voor alle betrokken partijen. Voor de samenwerkende organisaties voor welzijn en zorg, die daarvoor als samenwerkend netwerk een gezamenlijke opdracht krijgen en aannemen. Maar ook voor de gemeentelijke organisatie zelf. Denk daarbij aan de inrichting van de sturing, bekostiging en inkoop, maar ook aan de verdeling van de werkzaamheden en de daarvoor benodigde personele inzet. De daarvoor benodigde keuzes en activiteiten worden samen met de betrokken organisaties en onze eigen medewerkers in kaart gebracht, belegd en gerealiseerd. En waar nodig ook in afstemming met de regio. Daar waar kaders ten aanzien van organisatie, toegang en financiering veranderen, bieden we de raad beslisnota’s met hernieuwde uitgangspunten aan:

• We leggen de gemeenteraad in het 4de kwartaal van 2018 een nadere uitwerking van de inhoudelijke doorvertaling en het daar bijbehorende juridische construct en het vanaf 2020 te hanteren bekostigingsmodel voor.
• In de eerste helft van 2019 volgt dan een uitwerking van de KPI’s.
• In het derde kwartaal 2019 neemt de raad een besluit over de uiteindelijke opdracht, het daarbij behorende budget en de daarvoor gevraagde prestaties
• In het laatste kwartaal van 2019 bij de programmabegroting 2020 is het aan de raad om de middelen betreffende de uitvoering sociaal domein definitief te bestemmen.

Speerpunt 04: Passende voorzieningen Sociaal Domein
Doel van dit speerpunt is het bevorderen van de zelfredzaamheid van onze inwoners door passende voorzieningen in te zetten. Passende voorzieningen zijn voorzieningen die optimaal aansluiten bij de ondersteuningsbehoefte van de inwoner. Ze zijn dus gericht op de vraag van de inwoner, en niet op het aanbod. Bij voorkeur worden deze voorzieningen passend in het ‘dagelijkse leven’, zo dichtbij en laagdrempelig mogelijk ingezet. Passend kan echter óók een (beschikte) maatwerkvoorziening zijn. Voor onze gehele inzet op het Sociaal Domein geldt dat deze dichtbij, bereikbaar, kwalitatief goed en betaalbaar moet worden georganiseerd. Voor een belangrijk deel geven maatschappelijke partners hieraan uitvoering, nadat ze van de gemeente daartoe opdracht hebben gekregen. Denk aan het maatschappelijk werk, welzijn, opvoedondersteuning e.d.

In het nieuwe model, vanaf 2020, is het nadrukkelijk de bedoeling dat professionals van maatschappelijke partners meer ruimte krijgen om zelf invulling te geven aan wat zij passende en nodige voorzieningen vinden. Dat wil niet zeggen dat de gemeente zichzelf helemaal terugtrekt, want wij blijven opdrachtgever en willen als faciliterende gemeente aanwezig zijn en blijven. Niettemin zullen wij meer gaan varen op de deskundigheid van de professionals. Hiermee krijgt de gemeente een andere rol (minder initiërend) en dit speerpunt dus een andere duiding.

Wij vinden het erg belangrijk dat het thema passende voorzieningen onderdeel uitmaakt van het proces 'Samen Overbetuwe', waarin we de inrichting (het organisatiemodel) van het Sociaal Domein passend gaan maken. Speerpunt 4 gaat daarom over het volgende:

1. Over acties in het kader van passende voorzieningen, die al lopen en/of die we in het kalenderjaar 2019 uitvoeren. Deze speerpunten zijn in het coalitieprogramma opgenomen en zetten we voort:

• Vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunen en betrekken in het sociale netwerk van inwoners;
• preventie en goede nazorg in de zorg voor jeugd en gezin;
• goed voorbereiden op het GGZ-beschermd wonen;
• publieke gezondheid
  Deze vier acties worden nu al zo veel mogelijk geïntegreerd in 'Samen Overbetuwe'.

2. Met de herziening van het uitvoeringsmodel Sociaal Domein ligt het niet voor de hand dat wij op dit moment als gemeente alleen, intensief aan de slag gaan met passende voorzieningen. Daarom kiezen we ervoor om dit thema verder uit te werken binnen 'Samen Overbetuwe'.
Middelen: zie PNL-posten 41 en 42.

Speerpunt 05: Participatie
Iedereen in Overbetuwe kan meedoen. De hoogste vorm van participatie is werk. Is dat niet mogelijk, dan moeten wij een aanbod hebben wat past bij het vermogen van de persoon. Hiertoe wordt in Q4 van 2018 een visiedocument opgeleverd en vastgesteld door college en raad, waarna deze uitwerking krijgt in een uitvoeringsagenda Participatie.
In de periode 2018-2022 gaan we op het gebied van participatie aan de slag met:

• verkorten van de huidige wachttijden bijstandsuitkeringen;
• (blijven) leren kennen van onze klanten/kandidaten.
• ondersteunen van uitkeringsgerechtigden met zowel re-integratie naar werk als met participatie;
• participatie van statushouders;
• het vervullen van een regisseursfunctie.
• samenhang tussen vrije tijd, onderwijs (jeugd), participatie en werk en inkomen verstevigen;
• het optimaal gebruik maken van de kracht binnen de gemeente;
• preventie en goede nazorg. Dit  zijn speerpunten in de zorg voor jeugd en gezin;
• ons goed voorbereiden op het GGZ beschermd wonen. Dit wordt als taak overgeheveld naar de gemeente in 2022.

Speerpunt 06: Armoedebeleid
We gaan op zoek naar een beter alternatief voor Gelrepas. Zodra dit is gevonden en operationeel is, wordt de Gelrepas daarvoor ingewisseld. We willen meer inzetten op preventie van schulden door afspraken te maken met woningbouwcorporaties en nutsbedrijven over het tijdig melden van eventuele betaalachterstanden aan de gemeente (conform privacywetgeving). We willen een duidelijke verbinding met het gemeentelijk minimabeleid en de uitvoering van de participatiewet realiseren, steeds in samenspraak met cliënten. We onderscheiden 3 fases:
1.         Visievorming van Armoedebeleid in Overbetuwe (juli-december 2018)
2.         Aanpassen/Ontwikkelen uitvoeringsinstrumenten (januari-december 2019)
3.         Implementeren uitvoeringsinstrumenten (vanaf januari 2020)
Middelen: zie PNL-posten 44, 45, 46 en 53.

Speerpunt 21: Wanmolen
In het coalitieakkoord onderstrepen wij het belang van het uitvoeren van de ontwikkelingen rond de Wanmolen. Wij bouwen namelijk aan voorzieningen op maat voor toekomstbestendige kernen. Zetten is een kern met een uitgebreider voorzieningenaanbod en heeft (daardoor) een sub regionale functie. Wij willen de sociale verbindingen van de dorpen in Overbetuwe behouden en waar mogelijk versterken. Sociaalmaatschappelijke en culturele voorzieningen dragen bij aan de onderlinge sociale verbindingen. Hierbij gaat het dus ook om goede accommodaties. De gemeenteraad heeft een positief besluit genomen over sloop en vervangende nieuwbouw volgens scenario Wanmolen Light. Hierbij is een amendement aangenomen dat de optie open houdt om drie sportzaaldelen terug te bouwen (Wanmolen light scenario gaat uit van twee zaaldelen). De fase van planvorming waarin wij een concreet programma van functies en activiteiten maken en koppelen aan oppervlaktes ronden wij begin 2019 af. De nadere uitwerking, aanbesteding en start bouw kan dan in dat jaar worden voorbereid.
Middelen: zie PNL-post 52.

Speerpunt 22: Dorpshart Heteren
Centrumplan Heteren omvat de ontwikkeling en herontwikkeling van een aantal locaties in Heteren en de reconstructie van de Flessenstraat. De gemeente heeft het afgelopen decennium samen met Artica Vastgoed Ontwikkeling BV (hierna ontwikkelaar) de herontwikkeling van een aantal locaties in Heteren opgepakt. Dat heeft ertoe geleid dat de locaties Brede school “de Vogeltuin”, bibliotheek, sporthal & zalencentrum “de Bongerd”, de Beemdhof, Schoutenkamp en Haafakkers inmiddels zijn gerealiseerd. In de raadsvergadering van 6 februari 2018 werd besloten dat het dorp Heteren de ruimte zou krijgen om de haalbaarheid van een stichting te onderzoeken die de ontwikkeling van een winkel- en voorzieningen aanbod mogelijk zou maken. 16 juli 2018 heeft het college een collegevoorstel ten behoeve van het verstrekken van de subsidie goedgekeurd, waaronder de subsidiebeschikking aan de stichting ‘Hart voor Heteren’. De stichting krijgt de ruimte om de businesscase rond te krijgen tot 31 maart 2019. Indien dit positief verloopt en er inderdaad voldoende investeerders en ondernemers zijn die het 'Hart laten kloppen', dan is dat een enorme kwaliteitsimpuls van het gebied. Wanneer tot een go wordt besloten moeten de noodzakelijke procedures worden doorlopen en door de Stichting worden aanbesteed en is een realisatie in deze raadsperiode voorzien.

Structurele nieuwe lasten:
Nr.	Omschrijving	Jaar uitv.	Invester. BCF	2019	2020	2021	2022
43.	Investeren in Preventie Jeugdhulp
b.	Structureel bedrag vanaf 2019 (netwerkbijeenk.)	2019	(exploitatie)	15.000
	Dekking binnen budget Sociaal Domein			-15.000
47.	Opvoedondersteuning	2019	(exploitatie)	33.800
48.	Jeugdgezondheidszorg maatwerk	2019	(exploitatie)	78.056
	Dekking binnen budget Sociaal Domein			-78.056
52.	Nieuwbouw De Wanmolen in Zetten
a.	Investeringsbedrag variant light jaarschijf 2019	2019	203.376		7.435
b.	Investeringsbedrag variant light jaarschijf 2020	2020	5.000.000			182.779
	Dekking door vrijval bestaande kapitaallasten				-8.102	-80.898
	Dekking door inzet bestemmingsres. kapitaallast.					-37.676
	Dekking door inzet revolverend duurz.heidsfonds					pm
54.	MFA Randwijk	2019	1.816.600		66.407
	Gedeeltelijke dekking t.l.v. besparingen / vrijval				-23.474
			TOTAAL	33.800	42.266	64.205	0
Eenmalige nieuwe lasten:
Nr.	Omschrijving	Jaar uitv.	Eenmalig BCF	2019	2020	2021	2022
41.	Optimaliseren zorg en ondersteuningsstructuur	2019	100.000	100.000
42.	Onderzoek naar alternatief GelrePas	2019	30.000	30.000
43.	Investeren in Preventie Jeugdhulp
a.	Eenmalig bedrag 2019	2019	108.000	108.000
	Dekking binnen budget Sociaal Domein			-108.000
44.	Sociale Dorpsprofielen Zicht op preventie in SD	2019	144.000	144.000
45.	Schulden en preventie
a.	Uitvoeringsplan jaarschijf 2019	2019	172.095	172.095
b.	Uitvoeringsplan jaarschijf 2020	2020	pm		pm
46.	Webs. onsoverbetuwe.nl en onsovbvoorelkaar.nl	2019	20.000	20.000
49.	Extra formatie Algemeen Maatschappelijk Werk	2019	42.000	42.000
	Dekking binnen budget Sociaal Domein			-42.000
50.	Inzet Santé Partners (AMW) in SKT	2019	98.053	98.053
	Dekking binnen budget Sociaal Domein			-98.053
51.	WMO doelgroepenvervoer	2019	160.339	160.339
52.	Nieuwbouw De Wanmolen in Zetten
	Afboeking boekwaarde per 31/12/2018	2019	728.870	728.870
53.	Onderzoek minimabeleid	2019	20.000	20.000
			TOTAAL	1.375.304	0	0	0

 

De volgende verbonden partijen dragen bij aan de realisatie van de doelstellingen van dit programma:

MGR Sociaal Domein regio centraal Gelderland

Vervoersorganisatie Arnhem Nijmegen

Indicator	Eenheid	Periode	Regio	Waarde	Bron	Beschrijving
Jongeren met delict voor rechter	%	2015	Overbetuwe	1,58	Verwey Jonker Instituut - Kinderen in Tel	Het percentage jongeren (12-21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen.
		2015	Nederland	1,45
% Kinderen in armoede	%	2015	Overbetuwe	2,56	Verwey Jonker Instituut - Kinderen in Tel	Het percentage kinderen tot 18 jaar dat in een gezin leeft dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen.
		2015	Nederland	6,58
% Jeugdwerkloosheid	%	2015	Overbetuwe	0,77	Verwey Jonker Instituut - Kinderen in Tel	Het percentage werkeloze jongeren (16-22 jaar).
		2015	Nederland	1,52
Netto arbeidsparticipatie	%	2017	Overbetuwe	69,8	CBS - Arbeidsdeelname	Het percentage van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking.
		2017	Nederland	66,7
Bijstandsuitkeringen	per 1.000 inw 18jr eo	tweede halfjaar 2017	Overbetuwe	21	CBS - Participatiewet	Het aantal personen met een bijstandsuitkering, per 1.000 inwoners.
		tweede halfjaar 2017	Nederland	41,1
Aantal re-integratievoorzieningen	per 1.000 inw 15-65jr	tweede halfjaar 2017	Overbetuwe	32,8	CBS - Participatiewet	Het aantal reintegratievoorzieningen, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar
		tweede halfjaar 2017	Nederland	29
Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement	per 1.000 inw	eerste halfjaar 2017	Overbetuwe	21	CBS - Monitor Sociaal Domein WMO	Aantal per 1.000 inwoners in de betreffende bevolkingsgroep. Een maatwerkarrangement is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader van de Wmo. Voor de Wmo-gegevens geldt dat het referentiegemiddelde gebaseerd is op 327 deelnemende gemeenten.
		eerste halfjaar 2017	Nederland	56
Jongeren met jeugdhulp	% van alle jongeren tot 18 jaar	tweede halfjaar 2017	Overbetuwe	11,3	CBS - Beleidsinformatie Jeugd	Het percentage jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp ten opzicht van alle jongeren tot 18 jaar.
		tweede halfjaar 2017	Nederland	9,7
Jongeren met jeugdreclassering	%	tweede halfjaar 2017	Overbetuwe	0,3	CBS - Beleidsinformatie Jeugd	Het percentage jongeren (12-22 jaar) met een jeugdreclasseringsmaatregel ten opzichte van alle jongeren (12-22 jaar).
		tweede halfjaar 2017	Nederland	0,4
Jongeren met jeugdbescherming	%	tweede halfjaar 2017	Overbetuwe	0,9	CBS - Beleidsinformatie Jeugd	Het percentage jongeren tot 18 jaar met een jeugdbeschermingsmaatregel ten opzichte van alle jongeren tot 18 jaar.
		tweede halfjaar 2017	Nederland	1