Inleiding en leeswijzer begroting 2024

Met gepaste trots presenteren wij de begroting voor 2024. In deze begroting delen we graag wat we van plan zijn voor het komende jaar en hoe we de gemeente Overbetuwe nog mooier en beter willen maken. Wat we doen is gebaseerd op ons plan "Samen aan zet". In deze begroting hebben we onze plannen voor 2024 opgenomen, samen met de financiële gevolgen voor de komende jaren.

Daarbij hebben we te maken met een snel veranderende samenleving. Veel uitdagingen vragen gelijktijdig om een aanpak. Denk bijvoorbeeld aan de energiecrisis en de fors stijgende inflatie. We weten niet hoe lang dit zal aanhouden, maar het raakt mensen nu al hard in de portemonnee. Juist hierom hebben we in Overbetuwe reeds een voorschot op de energiesubsidie uitgekeerd, vooruitlopend op het besluit over het nieuwe wetsvoorstel. 

En er zijn meer structurele uitdagingen, zoals de klimaatverandering, de stikstofaanpak, woningtekort, vluchtelingenopvang, toenemende kansenongelijkheid, de vergrijzing, en meer. Uitdagingen die wij niet alleen kunnen oplossen, maar waarin de hele samenleving een verantwoordelijkheid heeft. We willen graag samenwerken met de gemeenteraad, inwoners, bedrijven en organisaties om ervoor te zorgen dat de plannen goed aansluiten bij wat er in onze gemeente gebeurt en wat onze lokale gemeenschap nodig heeft. 

Ambities
De ambities uit het coalitieakkoord zijn, conform de eerder vastgestelde kadernota, vertaald in deze begroting. Zo wil het college volgend jaar onder andere voor twee wijken concrete plannen maken om ‘van het gas’ af te gaan, waarbij gekeken wordt naar de mogelijkheden van geothermie. Ook wil de gemeente aan de slag met een nieuw grondstoffenbeleid dat mede de basis vormt voor een betere huis-aan-huisinzameling. Zoals al eerder bekend is gemaakt, start volgend jaar de bouw van het multifunctionele sportcentrum in Elst en starten ook de sloop en nieuwbouw van de Wanmolen in Zetten. Het bedrijventerrein Poort van Midden Gelderland Noord wordt in 2024 heringericht.

Bijzondere aandacht heeft het college voor de versnelling van de woningbouw, waarbij we zo’n 1.000 kwalitatieve en duurzame woningen willen realiseren in deze raadsperiode. Daarbij ligt de nadruk op starterswoningen, sociale huur en seniorenwoningen. Tot 2040 willen we, aansluitend op de omgevingsvisie en verstedelijkingsstrategie, nog eens 3.000 extra woningen bouwen. Om dit te realiseren willen we onder andere initiatiefnemers stimuleren en helpen bij het vinden van geschikte woningbouwlocaties. Ook bieden we meer ruimte aan bijzondere woonconcepten zoals tiny houses, eco-wonen en initiatieven waarbij particulieren samenwerken aan een gezamenlijk woningbouwproject. 

Op het gebied van mobiliteit investeren we in een optimaal fietsnetwerk tussen kernen en gaan we verder met het maken van verkeersplannen voor de kernen. Ook komt er een Integraal Veiligheidsplan voor vier jaar om zo zaken als criminaliteit en overlast nog beter te bestrijden en het veiligheidsgevoel van onze inwoners te vergroten.

We werken daarnaast verder aan een coalitie 'Kansrijke Start'; een samenwerking met partners uit het sociaal en medisch domein om tot een gezamenlijke aanpak te komen voor de eerste duizend dagen van een kind. Voor de ‘oudere jongeren’ gaan aan de slag met een soepele overgang van jeugd naar volwassenheid, zodat de ondersteuning doorloopt wanneer dat nodig is. In de wijken ondersteunen we initiatieven om de sociale cohesie en veiligheid te bevorderen. Dit alles is slechts een greep uit de plannen in deze begroting.

Financiën

De huidige inflatie is ook van grote invloed op de gemeentefinanciën. Hierdoor stijgen de uitgaven op verschillende gebieden meer dan verwacht. Deze begroting laat zien dat er genoeg geld is voor 2024 en 2025, maar dat er in 2026 en 2027 aanzienlijke tekorten zullen zijn. Geen enkele gemeente weet hoeveel geld zij na 2026 ontvangt van het Rijk, waardoor het lastig is al concrete plannen voor die jaren te maken. De Rijksoverheid moet hier eerst duidelijkheid over geven. 

Ondanks dat de economische en maatschappelijke ontwikkelingen grote invloed hebben op onze financiën, zijn we toch in staat de lastenstijging voor onze inwoners te beperken én blijven we, samen met u,  werken aan onze gezamenlijke ambities voor Overbetuwe.

Leeswijzer
Deze begroting bestaat uit de programmabegroting en de financiële begroting.

Het programmadeel is opgebouwd uit programma’s en paragrafen. De opzet hiervoor is gebaseerd op de Gemeentewet, het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de gemeentelijke financiële verordening.

We kennen in Overbetuwe acht programma’s aangevuld met een overzicht “Algemene dekkingsmiddelen, Vennootschapsbelasting, Onvoorzien en Mutatie reserves”. Tijdens de behandeling van de Kadernota 2023 heeft uw Raad ingestemd met deze indeling. In deze programma’s komen de doelstellingen, de acties en de beschikbare middelen bij elkaar. 

De beschikbare middelen zijn toegekend aan de programma’s op basis van de taakvelden zoals die door de BBV zijn gedefinieerd. Eén taakveld kan middelen bevatten die op meerdere programma’s betrekking hebben. In dat geval zijn de middelen ondergebracht bij het programma dat de meeste uitgaven van het desbetreffende taakveld vertegenwoordigd. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom aan Programma 6 geen middelen zijn toegekend. Deze middelen zijn ondergebracht bij Programma 7.

Op basis van uw budgetrecht machtigt u het college om de begroting binnen deze kaders uit te voeren. Een samenvatting van de beschikbaar te stellen lasten en baten is opgenomen in de “Financiële begroting, onderdeel II “Overzicht baten en lasten 2024”.

In de paragrafen vindt u verdiepende informatie over de thema’s die betrekking hebben op meerdere programma’s. De eerste acht paragrafen zijn wettelijk voorgeschreven.

De financiële begroting bevat vooral wettelijk voorgeschreven overzichten. Deze zijn gericht op het inzicht van onder andere de structurele en incidentele baten en lasten en de reservepositie.