Inleiding en leeswijzer begroting 2023
Overbetuwe is een bloeiende gemeente. Onze inzet is gericht op verbeteringen in en het bevorderen van de fysieke en sociale leefomgeving. Ook willen we passende zorg leveren aan inwoners die dat nodig hebben en zijn duurzaamheid en participatie voor ons belangrijk thema’s.
Onze samenleving verandert voortdurend. Denk bijvoorbeeld aan actuele ontwikkelingen zoals de energiecrisis en de fors stijgende inflatie. Maar ook zijn er meer structurele veranderingen zoals de toenemende kansenongelijkheid, de vergrijzing, inwoners die zelfredzamer worden, het groeiende aantal vluchtelingen, klimaatverandering, de stikstofcrisis, digitale ontwikkelingen en technologische innovaties.
Voor u ligt de Programmabegroting 2023-2026. Aan het opstellen van deze begroting is het opstellen van het uitvoeringsprogramma “Samen aan zet” voorafgegaan. We hebben dit programma opgesteld voor jaren 2023-2026. In de programmabegroting zijn de ambities en de te behalen resultaten uit het uitvoeringsprogramma in combinatie met reguliere activiteiten, voor de jaarschijf 2023 opgenomen. De financiële effecten van het Uitvoeringsprogramma zijn mede op grond van de voorschriften wel meerjarig meegenomen.
We hebben in deze begroting zoveel als mogelijk rekening gehouden met de geschetste actuele en structurele ontwikkelingen. Onze beleidsplannen sluiten we daaropaan. Dat willen we doen in samenspraak met raad, inwoners, ondernemers en organisaties. Dat vraagt van ons ook dat we aandacht gaan geven aan de manier van werken met de raad, onze inwoners en ambtelijke organisatie. Vanuit de interactievisie bepalen we het type activiteit en de rol die de gemeente heeft. Daaruit volgt het passende participatieniveau.
Voor wat betreft de woningbouw is het ons doel om de huidige projecten te versnellen en zo 1.000 kwalitatieve en duurzame woningen te realiseren in deze raadsperiode met nadruk op woningen voor starters, sociale woningbouw en seniorenwoningen. Daarnaast hebben we de ambitie om in de periode richting 2040, aansluitend op de omgevingsvisie en verstedelijkingsstrategie, nog eens 3.000 extra woningen kwalitatief en duurzaam bij te bouwen voor het middengebied in de kernen Elst, Heteren en Zetten om te voldoen aan de woonbehoefte. Dit is overeenkomstig aan de woonagenda en de verstedelijkingsstrategie.
We hebben een financieel sluitende meerjarenbegroting 2023 -2026 opgesteld, waarin de financiële effecten van het Uitvoeringsprogramma zijn meegenomen. Hierbij past één kanttekening. De jaarschijf 2026 kent een structureel tekort van € 4,9 miljoen. Dit tekort wordt veroorzaakt doordat vanaf 2026 gemeenten zelf meer belasting mogen heffen. De Rijksoverheid heeft hierop vooruitlopend alvast een korting opgenomen in het gemeentefonds.
Op welke wijze de gemeente vervolgens haar inkomsten mag verhogen, is nog niet duidelijk. Op advies van onze toezichthouder, de Provincie Gelderland, laten we het tekort nu zichtbaar zien. Vervolgens hebben we doorgerekend wat het begrotingssaldo zou zijn, als we de uitgangpunten van 2025 doortrekken naar 2026. Het structurele begrotingssaldo bedraagt dan licht positief.
Leeswijzer
Deze begroting bestaat uit de programmabegroting en de financiële begroting.
Het programmadeel is opgebouwd uit programma’s en paragrafen. De opzet hiervoor is gebaseerd op de Gemeentewet, het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de gemeentelijke financiële verordening.
We kennen in Overbetuwe acht programma’s aangevuld met een overzicht “Algemene dekkingsmiddelen, Vennootschapsbelasting, Onvoorzien en Mutatie reserves”. Tijdens de behandeling van de Kadernota 2023 heeft uw Raad ingestemd met deze indeling. In deze programma’s komen de doelstellingen, de acties en de beschikbare middelen bij elkaar.
De beschikbare middelen zijn toegekend aan de programma’s op basis van de taakvelden zoals die door de BBV zijn gedefinieerd. Eén taakveld kan middelen bevatten die op meerdere programma’s betrekking hebben. In dat geval zijn de middelen ondergebracht bij het programma dat de meeste uitgaven van het desbetreffende taakveld vertegenwoordigd. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom aan Programma 6 geen middelen zijn toegekend. Deze middelen zijn ondergebracht bij Programma 7.
Op basis van uw budgetrecht machtigt u het college om de begroting binnen deze kaders uit te voeren. Een samenvatting van de beschikbaar te stellen lasten en baten is opgenomen in de “Financiële begroting, onderdeel II “Overzicht baten en lasten 2023”.
In de paragrafen vindt u verdiepende informatie over de thema’s die betrekking hebben op meerdere programma’s. De eerste acht paragrafen zijn wettelijk voorgeschreven.
De financiële begroting bevat vooral wettelijk voorgeschreven overzichten. Deze zijn gericht op het inzicht van onder andere de structurele en incidentele lasten en baten en de reservepositie.
